And so being young and dipped in folly, I fell in love with melancholy

Τρίτη 15 Μαρτίου 2011

Σημαίνον vs Σημαινόμενο


Μία λέξη, ως γλωσσικό σημείο, δεν ενώνει ένα πράγμα (υλικό ή άυλο) με μια ονομασία. Ενώνει μία ιδέα-έννοια με μία "ακουστική εικόνα".
Με αυτό δεν εννοούμε την υλική υπόσταση ενός ήχου, πράγμα καθαρά φυσικό, αλλά το ψυχικό αποτύπωμα του ήχου αυτού, την παράσταση δηλαδή που μας εντυπώνεται εγκεφαλικά, βάσει της μαρτυρίας των αισθήσεών μας. Αποτελεί δηλαδή μία καθαρά αισθησιακή αντίληψη και για αυτό την ονομάζουμε "υλική", εν αντιδιαστολή με τον άλλο όρο του συνειρμού, την ιδέα, που είναι από τη φύση της πιο άναρχη, πιο αφηρημένη.


Επί παραδείγματι, όταν κάποιος αναφέρει το αντικείμενο "πιάνο", συνειρμικά σκέφτεται "ακουστικές εικόνες" κλασσικών πιάνων με ουρά, με άσπρα και μαύρα πλήκτρα, δηλαδή διάφορες μορφές ενός συγκεκριμένου μουσικού οργάνου, το οποίο όταν κάποιος επιδέξιος μουσικός το θωπεύσει, θα το υποχρεώσει να υπακούσει στην εμπνευσμένη αλληλουχία των αγγιγμάτων του.





Βέβαια, όλος ο ανωτέρω συλλογισμός διατρέχεται από μια αυθαιρεσία: δεν υπάρχει φυσική και αιτιολογημένη σχέση ανάμεσα στο σημαίνον και στο σημαινόμενο.
Δεν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος που μια έννοια αποδίδεται με τη συγκεκριμένη ακουστική εικόνα. Η σχέση μεταξύ των δύο όρων είναι αποτέλεσμα άλλης μίας κοινωνικής σύμβασης με την οποία μας έχουν αναγκάσει να συμβιώνουμε.

Άρα φαντάζει εύκολο κάποιος να υπερκεράσει αυτή την αυθαιρεσία και να επιδείξει τάσεις αμφισβήτησης και διάθεση επαναπροσδιορισμού κάποιων βασικών όρων. Το μόνο που απαιτείται είναι μια ρηξικέλευθη ιδέα και πλέον ο όρος "πιάνο" δεν θα οπτικοποιείται με τον τρόπο που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Δεν θα είναι απαραίτητο δηλαδή να έχει άσπρα και μαύρα πλήκτρα.
Ή μάλλον δεν θα είναι απαραίτητο να έχει πλήκτρα.


Τότε θα είναι απελευθερωμένο από την υποχρέωση να υπακούει στο άγγιγμα του μουσικού, όσο ταλαντούχος και αν είναι. Αυτός, θα πρέπει τότε να βρει άλλο τρόπο να το τιθασεύσει και εν συνεχεία να το κάνει να τον υπακούσει.








Υ.Γ.: σίγουρα, δεν είναι το πρώτο μουσικό όργανο, το οποίο δεν απαιτεί φυσική επαφή...





Δεν υπάρχουν σχόλια: